Wil je voldoen aan de CSRD en tegelijk scherp sturen op wat er echt toe doet? Met dit dubbele materialiteit stappenplan breng je zowel impact op mens en milieu als financiële effecten in kaart, conform ESRS. Praktisch, auditproof en direct toepasbaar. Wat is dubbele materialiteit?
Waarom dubbele materialiteit telt binnen CSRD
De CSRD verplicht je te rapporteren over de duurzaamheidskwesties die er voor jouw organisatie en stakeholders het meest toe doen. Dubbele materialiteit kijkt dubbel: binnen het impactperspectief beoordeel je jouw invloed op mens en milieu, en binnen het financiële perspectief beoordeel je hoe duurzaamheidskwesties jouw kasstromen, positie en bedrijfswaarde kunnen raken. Het resultaat bepaalt waarover je verplicht rapporteert en waar je strategie en KPI’s op richt. Werk je in het mkb? Lees dan de context in CSRD en het mkb: wat moet je weten.
Stappenplan dubbele materialiteitsanalyse - overzicht
Onderstaande aanpak sluit aan op ESRS en is in de praktijk bewezen. Je kunt per stap itereren en verdiepen.
- Stap 1: Stakeholders identificeren en betrekken
- Stap 2: Longlist met potentiële duurzaamheidsonderwerpen samenstellen
- Stap 3: Impacts, risico’s en kansen definiëren en scoren
- Stap 4: Materialiteit bepalen en visualiseren
- Stap 5: Strategie, doelen en rapportage borgen
Stap 1: Stakeholders identificeren en betrekken
Start met een stakeholdermapping over de volledige waardeketen. Denk aan medewerkers, klanten, leveranciers, omwonenden, investeerders, toezichthouders en ketenpartners. Maak duidelijk wie beïnvloed wordt door jouw activiteiten en wie jouw prestaties beïnvloedt. Leg per groep vast welke informatie ze kunnen leveren en hoe je ze betrekt, bijvoorbeeld via interviews, panels of enquêtes.
Zorg voor representativiteit en documenteer keuzes. Voor onderwerpen met verhoogd risico, zoals mensenrechten of biodiversiteit, is het wenselijk om ook kwetsbare of moeilijk bereikbare groepen via vertegenwoordigers te betrekken. Stem de aanpak af met interne functies zoals Risk, Finance, Inkoop en HR, zodat impact- en financiële invalshoeken vanaf het begin samenkomen.
Stap 2: Longlist onderwerpen samenstellen
Gebruik de ESRS-onderwerpen als startpunt en vul aan met sector- en entiteit-specifieke thema’s. Bronnen die helpen:
- ESRS standaardlijsten en toezichthouderguidance
- Sectorrapporten, benchmarks en peers
- Interne risicoanalyses, auditbevindingen en klachtenregistraties
- Waardeketenanalyse en due diligence inzichten
Clusteren helpt om overlap te verminderen. Werk naar een hanteerbare longlist die breed genoeg is om niets relevants te missen, maar scherp genoeg om efficiënt te beoordelen.
Stap 3: Impacts, risico’s en kansen definiëren en scoren
Impactmaterialiteit (inside out)
Beschrijf per onderwerp de feitelijke en potentiële impact op mens en milieu. Hanteer ESRS-criteria zoals omvang, ernst, herstelbaarheid en waarschijnlijkheid. Breng zowel negatieve als positieve impacts in kaart, inclusief upstream en downstream in de keten. Gebruik kwalitatieve input uit stakeholderdialoog en waar mogelijk kwantitatieve data, zoals emissies, incidenten of auditresultaten. Documenteer aannames en onzekerheden zodat je beoordeling reproduceerbaar is.
Financiële materialiteit (outside in)
Beoordeel hoe het onderwerp op korte, middellange en lange termijn financiële effecten kan hebben. Denk aan omzet, kosten, investeringen, activa, verplichtingen en kapitaalkosten. Typische drivers zijn regelgeving, marktvraag, technologie, fysieke klimaatrisico’s en reputatie. Werk met scenario’s en betrek Finance, Risk en Strategy om plausibiliteit te borgen. Koppel waar mogelijk aan bestaande enterprise risk management processen.
Stap 4: Materialiteit bepalen en visualiseren
Vertaal scores naar een materialiteitsoverzicht. Veel organisaties gebruiken een matrix met impactmaterialiteit op de ene as en financiële materialiteit op de andere. Stel drempelwaarden vast voor wat je materieel acht en leg die onderbouwing vast. Wees voorzichtig met puur relatieve rangordes; benoem ook kwalitatieve toelichting voor onderwerpen die net onder de drempel vallen of waar grote onzekerheid in zit. Valideer het overzicht met management en, waar relevant, het auditcomité. Gebruik een passende weergave; zie ook Materialiteitsmatrix voor CSRD voor verschillende visualisaties en keuzes. Voor inspiratie bij het plotten van thema’s op impact en financiële materialiteit, bekijk Materiality map voorbeelden.
Stap 5: Strategie, doelen en rapportage borgen
Voor materiële onderwerpen werk je beleid, doelstellingen, KPI’s en maatregelen uit, inclusief verantwoordelijkheden, tijdslijnen en benodigde middelen. Leg vast hoe je voortgang meet en welke datastromen nodig zijn. Rapporteer conform CSRD en ESRS over je materialiteitsproces, de uitkomsten en de gekozen drempels. Maak duidelijk hoe de bevindingen doorwerken in strategie, governance, risicomanagement en beloningsbeleid. Plan periodieke herijking, zeker bij grote veranderingen in je waardeketen of regelgeving. Plan langs de actuele tijdslijnen; zie de Laatste CSRD-updates en deadlines.
Praktische tips en veelgemaakte valkuilen
- Zorg voor één geïntegreerde scoremethodiek en definities, gedeeld door Sustainability, Risk en Finance.
- Betrek de keten vroegtijdig; veel impacts en risico’s liggen upstream of downstream.
- Begin pragmatisch met best beschikbare data en verbeter iteratief, maar leg keuzes altijd vast.
- Bewaar consistentie tussen impact- en financiële beoordelingen om schijnbare tegenstrijdigheden te voorkomen.
- Plan tijdig managementvalidatie om verrassingen aan het einde te vermijden.
Voorbeeld van dubbele materialiteit in de praktijk
Een voedingsproducent haalt grondstoffen uit regio’s met toenemende waterstress. Impactmaterialiteit: risico op ernstige milieuschade en negatieve effecten op lokale gemeenschappen. Financiële materialiteit: hogere inkoopkosten, productiestops en afwaardering van activa bij droogte. Materiële uitkomst: waterbeheer en leveranciersdue diligence worden strategische prioriteiten, met doelen voor waterreductie, alternatieve teeltregio’s en investeringen in efficiënte irrigatie, plus rapportage over voortgang en ketenimpact.
Veelgestelde vragen
Wat is het stappenplan voor een dubbele materialiteitsanalyse?
Kort samengevat: 1) stakeholders betrekken, 2) longlist onderwerpen opstellen, 3) impacts, risico’s en kansen scoren vanuit impact- en financiële invalshoek, 4) materialiteit bepalen en visualiseren, 5) strategie, KPI’s en CSRD-rapportage borgen en periodiek herijken.
Hoe werkt de dubbele materialiteitsanalyse in de praktijk?
Je combineert stakeholderinput met interne en externe data, hanteert ESRS-criteria voor impact en beoordeelt financiële effecten op kasstromen en waarde. De uitkomst is een onderbouwde set materiële onderwerpen die je vertaalt naar beleid, doelen en rapportageverplichtingen.
Wat is het NBA-stappenplan voor dubbele materialiteit?
De NBA publiceerde een praktische handleiding die organisaties helpt het proces op te zetten conform ESRS. Het benadrukt een longlist van onderwerpen, stakeholderbetrokkenheid, scoring op impact en financiële materialiteit, drempelbepaling en goede documentatie. Gebruik het als referentie naast je eigen context.
Wat is een voorbeeld van dubbele materialiteit?
Textiel met risico op kinderarbeid: impactmaterialiteit betreft ernstige mensenrechtenschendingen in de keten; financiële materialiteit raakt omzet en reputatie door regelgeving en klantverlies. Resultaat: streng leveranciersbeleid, audits en transparante rapportage.
Hoe Dutch Carbon Consultants je helpt
Wij begeleiden je end-to-end bij de dubbele materialiteitsanalyse: stakeholderanalyse, thema-identificatie, impact- en risicoassessment, drempelbepaling, materialiteitsmatrix, strategie en CSRD-rapportage. Met meer dan 10 jaar ervaring, een pragmatische aanpak en oog voor jouw sector zorgen we voor heldere keuzes en auditbestendige documentatie. Klaar om te starten met jouw dubbele materialiteit stappenplan?
